BRANDING
De 12 merk-archetypen uitgelegd: welk karakter past bij jouw merk?

In ons eerdere artikel "een sterk merk begint met brand archetypes" legden we uit wat archetypen zijn en waarom ze werken. Nu duiken we dieper in de twaalf archetypen en laten we zien hoe je ze inzet om van jouw merk een herkenbare persoonlijkheid te maken. Zodat mensen niet alleen zien wat je doet, maar ook waarom je ertoe doet.
Bij SchaapOntwerpers gebruiken we archetypen om een merk karakter te geven. Want als jouw merk voelt als een persoon, dan kunnen mensen zich ermee verbinden, precies zoals ze dat doen met vrienden, collega’s of inspirerende figuren.
De 12 archetypen en hoe jij ze kunt inzetten voor je merk
Hieronder vind je een overzicht van de 12 archetypen, inclusief hun belangrijkste eigenschappen en bekende merken die ze succesvol toepassen. Zo kun je onderzoeken welk archetype het beste past bij jouw merkidentiteit en doelgroep. Sommige merken vallen duidelijk in één archetype, terwijl andere bewust een combinatie maken van twee of drie archetypen zolang de kern maar helder blijft.

De 12 archetypen en hoe jij ze kunt inzetten voor je merk
We filteren, spiegelen en challengen. Samen bepalen we welk archetype of combinatie van archetypes het beste past bij jouw merk. Niet op basis van onderbuikgevoel, maar met een slimme mix van psychologie, positionering en doelgroepinzicht. Dit geeft richting, rust en een heldere basis voor alle keuzes die volgen in tekst, beeld en gedrag.
1. De Onschuldige
De Idealist, de Dromer, het Kind
Dit type zoekt vrede en geluk. Het is het optimisme zelf. De Onschuldige ziet het goede in alles en iedereen. Organisaties van dit type willen mensen het gevoel geven dat ze erbij horen en dat ze er toe doen.
Wil je een warm, zorgeloos merk dat vertrouwen wekt en positiviteit uitstraalt? Dan past dit archetype perfect. De onschuldige is vaak te vinden in merken die eerlijkheid, frisheid en pure intenties willen uitstralen.
Doel:
geluk, eenvoud en veiligheid creëren
Kenmerken:
optimistisch, positief, puur
Risico:
naïviteit, wereldvreemdheid
Voorbeelden:
Dove, Coca-Cola, Innocent
2. De gewone man/vrouw (everyman)
De Burger, de Dienaar, de Pleitbezorger
Dit type zoekt verbinding met de rest. Ze zijn loyaal, werken hard en zijn oprecht. Ze zorgen dat iedereen zich welkom voelt. Gelijkwaardigheid is voor hen het belangrijkste.
Een merk dat iedereen wil aanspreken, zonder poespas. Geen dure woorden, geen overdaad gewoon normaal. Merken die dit archetype volgen, positioneren zich als het merk ‘voor iedereen’.
Doel:
ergens bij horen, gelijkheid
Kenmerken:
nuchter, toegankelijk, realistisch
Risico:
onzichtbaarheid, gebrek aan onderscheid
Voorbeelden:
Ikea, HEMA, Albert Heijn, Opel
3. De Held
De Krijger, de Atleet, de Soldaat
Organisaties van het Held archetype willen presteren. Ze helpen om je sterker en moediger te zijn. Ze zijn gedisciplineerd. Ze gaan door waar anderen afhaken. Ze stimuleren mentale en fysieke kracht.
Merken die het helden-archetype omarmen, roepen hun doelgroep op tot actie. Ze zijn krachtig, competitief en spreken mensen aan die het beste uit zichzelf willen halen.
Doel:
de wereld verbeteren, obstakels overwinnen
Kenmerken:
moedig, vastberaden, doelgericht
Risico:
arrogant of dominant overkomen
Voorbeelden:
Nike, BMW, Red Bull
4. De Zorggever
De Moeder, de Engel, de Genezer
Dit type wil mensen onvoorwaardelijk steun geven. Onbaatzuchtige hulp. De Zorggever beschermt en is genereus. Organisaties van dit type zijn vaak bescheiden en empathisch in hun communicatie.
Doel:
helpen, beschermen en verzorgen
Kenmerken:
empathisch, verantwoordelijk, onbaatzuchtig
Risico:
zichzelf vergeten of overbezorgd zijn
Voorbeelden:
UNICEF, Leger des Heils, Volvo, WNF
5. De Ontdekker
De Pionier, de Avonturier, de Zoeker
Ontdekkers zijn continue opzoek naar het onbekende, want daar ligt het echte doel. Ze dagen ons uit om te gaan waar nog niemand is geweest. De ontdekker wil graag ontsnappen aan het bekende en gewone leven. Enig risico is daarbij welkom. De ontdekker zoekt zingeving en uitdaging.
Perfect voor merken die staan voor beleving, reizen of innovatie.
Doel:
vrijheid, avontuur, nieuwe ervaringen
Kenmerken:
onafhankelijk, nieuwsgierig, individualistisch
Risico:
moeilijk te binden
Voorbeelden:
Landrover, National Geographic, the North Face
6. De Rebel
De Bandiet, de Vrijbuiter, de Revolutionair
Rebellen verlangen boven alles naar vrijheid en breken los van alles wat ze hiervan weerhoudt. Ze zijn in staat om de gevestigde orde omver te werpen en bepalen hun eigen standaard.
Wil je opvallen, schuren en de status quo uitdagen? Dan is dit jouw archetype. Rebelse merken durven anders te zijn en trekken mensen aan die dat ook willen zijn.
Doel:
verandering, regels doorbreken
Kenmerken:
provocerend, onafhankelijk, grensverleggend
Risico:
destructief, te extreem
Voorbeelden:
Harley-Davidson, Green Peace, Easy Jet
7. De Liefhebber
De Verbinder, de Genieter, de Romanticus
De Liefhebber wil niks anders dan liefde geven en ontvangen. Ze zijn passievol in zowel emoties als prikkeling voor de zintuigen. Ze zorgen dat je je geliefd voelt en dat je kunt genieten.
Deze merken spelen in op verlangen en emotionele verbinding. Ze zijn elegant, verleidelijk en creëren een gevoel van luxe of intimiteit.
Doel:
verbinding, passie, schoonheid
Kenmerken:
sensueel, gepassioneerd, warm
Risico:
oppervlakkigheid, overdaad
Voorbeelden:
Magnum, Chanel, Chanel, Tony Chocolonely
8. De Schepper
De Artiest, de Ondernemer, de Ontwerper
Het Schepper archetype kan iets bedenken, en het maken. Bovendien zijn ze inspirerend. Schepper-organisaties helpen hun klanten met het ontwikkelen van visie en geven ze het gereedschap en de kennis om dit te realiseren.
Schepper-merken moedigen creativiteit aan bij zichzelf én bij de klant. Ze inspireren, bieden tools en zetten aan tot maken.
Doel:
iets waardevols creëren, originaliteit
Kenmerken:
fantasierijk, innovatief, expressief
Risico:
perfectionisme, chaos
Voorbeelden:
Lego, Adobe, Apple (gedeeltelijk)
9. De Nar
De Clown, de Provocateur, de Entertainer
De Nar zoekt plezier in het leven, maar heeft ook de kracht om de gevestigde opinie of situatie in een ander daglicht te zetten. De Nar kan taboes doorbreken waarbij humor de taal is.
Wil je dat je merk mensen laat glimlachen, verrast en toegankelijk voelt? De nar zorgt voor entertainment, herkenbaarheid en vaak een tikkeltje ondeugendheid.
Doel:
plezier maken, relativeren
Kenmerken:
grappig, speels, ongecompliceerd
Risico:
niet serieus genomen worden
Voorbeelden:
Ben & Jerry’s, M&M’s, Coolblue
10. De Magiër
De Uitvinder, de Innovator, de Wetenschapper
Dit type staat voor verandering. De Magiër bezit unieke kennis en weet hiermee de wereld te veranderen. Voor hen is niets onmogelijk. Ze veranderen het perspectief van de toeschouwer. Magiër organisaties creëren steeds opnieuw verwondering.
Magiërs laten mensen geloven in iets groters. Ze veranderen de manier waarop mensen denken, voelen of handelen. Denk aan innovatie, verbeelding of spiritualiteit.
Doel:
transformatie, verwondering
Kenmerken:
visionair, charismatisch, inspirerend
Risico:
zweverigheid, onrealistische beloftes
Voorbeelden:
Disney, TEDx, Tesla
11. De Wijze
De Mentor, de Detective, de Vertaler
Dit archetype is de thought leader. Het is een filosoof, een denker en zoekt kennis. Er is altijd iets te leren of te onderzoeken. De Wijze is altijd objectief en daardoor een goede raadgever.
Als je merk mensen helpt begrijpen hoe de wereld werkt met kennis, inzicht en overzicht, dan is de wijze een uitstekende match.
Doel:
begrijpen, leren, kennis overdragen
Kenmerken:
intelligent, analytisch, betrouwbaar
Risico:
afstandelijkheid, overdenken
Voorbeelden:
Google, BBC, Wikipedia
12. De Heerser
De Koning, de Manager
Merken met dit archetype zorgen voor structuur en balans. Ze staan centraal en zijn bepalend. Het zijn leiders met een hoge standaard. Ze staan voor topkwaliteit.
Heersers willen de leiding nemen. Merken in dit archetype positioneren zich als de beste, meest betrouwbare of luxueuze optie.
Doel:
controle, stabiliteit, orde
Kenmerken:
autoritair, zelfverzekerd, succesvol
Risico:
starheid, arrogantie
Voorbeelden:
Mercedes-Benz, Rolex, Apple
Zo zetten wij archetypen in bij het ontwikkelen van sterke merken
Bij SchaapOntwerpers starten we het merktraject bijna altijd met een archetype-sessie. Samen bepalen we welk karakter het best past bij jouw organisatie, doelgroep en ambities. Vervolgens vertalen we dat karakter naar concrete keuzes: in tone of voice, visuele stijl, UX, content en strategie. Zo bouwen we een merk waar mensen zich in herkennen, waar ze van gaan houden of waar ze voor willen vechten.
Klaar om jouw merk echt te leren kennen?
Plan een Brand Archetype Sessie met ons en ontdek samen wie je merk écht is.
Wij zorgen voor een scherpe sessie, verrassende inzichten en een stevig merkkompas.
